وال‌پست منقطع چیست و چرا اجرای آن در ساختمان‌های ضدزلزله ضروری است؟

12 آبان 1404
وال پست منقطع

در سال‌های اخیر، با افزایش توجه به ایمنی سازه‌ها در برابر زلزله، مفاهیم تازه‌ای در طراحی و اجرای اجزای غیرسازه‌ای مطرح شده‌اند. یکی از مهم‌ترین این اجزا وال‌پست (Wall Post) است که نقش مهمی در پایداری و ایمنی دیوارهای داخلی و پیرامونی دارد.
اما با پیشرفت آیین‌نامه‌ها و تجربیات اجرایی، نوع جدیدی از وال‌پست با عنوان «وال‌پست منقطع» معرفی شده که بسیاری از مشکلات سنتی را برطرف کرده است.

در این مقاله، به بررسی کامل وال‌پست، وال‌پست منقطع، تفاوت‌ها، جزئیات اجرایی و الزامات آیین‌نامه‌ای آن می‌پردازیم.

وال پست چیست و چه کاربردی دارد؟

وال‌پست، همان‌طور که از نامش پیداست، ستون یا قابی است که به‌منظور مهار دیوارهای غیرسازه‌ای مانند دیوارهای سفالی، بلوکی یا آجری، به اسکلت سازه متصل می‌شود. هدف اصلی اجرای وال‌پست، جلوگیری از واژگونی یا شکست دیوار در اثر نیروهای جانبی (مانند زلزله یا باد) است. وال‌پست‌ها مانند یک قاب پنهان عمل می‌کنند تا دیوار بتواند در برابر نیروهای خارج از صفحه مقاومت کند.

معمولاً وال‌پست‌ها به دو نوع افقی و عمودی تقسیم می‌شوند: وال‌پست عمودی در امتداد ارتفاع دیوار نصب شده و وال‌پست افقی در ارتفاع میانی یا بالای دیوار برای جلوگیری از خمش و ترک‌های افقی قرار می‌گیرد.

مشکل وال‌پست‌های سنتی در ساختمان‌ها

در روش‌های قدیمی، وال‌پست‌ها به‌صورت صلب و مستقیم به تیر و ستون سازه جوش یا پیچ می‌شدند. این اتصال مستقیم باعث می‌شود دیوار و اسکلت به‌صورت یکپارچه رفتار کنند و در عمل مشکلات جدی به وجود می‌آورد:

  • انتقال مستقیم نیروهای جانبی به دیوار: در هنگام زلزله، قاب سازه تغییرمکان می‌دهد، اما دیوار خشک و شکننده نمی‌تواند هم‌زمان با قاب تغییر شکل دهد؛ در نتیجه ترک‌های طولی و عرضی در دیوار ظاهر می‌شود و گاهی منجر به ریزش می‌شود.
  • افزایش سختی موضعی سازه: وقتی دیوار به‌طور صلب به قاب متصل شود، سختی جانبی در آن ناحیه افزایش یافته و توزیع نیروها در سازه نامتعادل می‌شود.
  • عدم انطباق با آیین‌نامه‌های جدید: در ویرایش چهارم آیین‌نامه ۲۸۰۰ ایران، تأکید شده است که اجزای غیرسازه‌ای نباید در مقاومت جانبی کل سازه نقش داشته باشند؛ وال‌پست سنتی برخلاف این اصل عمل می‌کند.

وال پست منقطع چیست؟

وال‌پست منقطع یا قطع‑شونده نسل جدیدی از سیستم‌های مهار دیوار است که با هدف جدا کردن رفتار دیوار از اسکلت سازه طراحی شده است. در این سیستم، وال‌پست در بالا و پایین به تیر و کف متصل نمی‌شود، بلکه با فاصله‌ای جزئی (معمولاً ۲ تا ۳ سانتی‌متر) از آن اجرا می‌گردد. این فاصله به دیوار اجازه می‌دهد تا در هنگام زلزله، بدون ایجاد تنش زیاد، تغییر شکل دهد.

وال‌پست منقطع مانند یک محافظ انعطاف‌پذیر عمل می‌کند؛ دیوار را مهار می‌کند ولی نیروهای جانبی را مستقیماً منتقل نمی‌سازد.

اجزای اصلی وال‌پست منقطع

اجرای وال‌پست منقطع شامل چند جزء کلیدی است که هر یک نقش خاصی در عملکرد ایمن سیستم دارند:

  • پروفیل اصلی (نبشی یا قوطی): چارچوب مهارکننده‌ی دیوار است و معمولاً از نبشی یا قوطی فولادی ساخته می‌شود.
  • اتصال لغزشی یا اسپیسر: بین وال‌پست و تیر بالا یا کف، از قطعات پلاستیکی یا فلزی با خاصیت لغزش استفاده می‌شود تا در هنگام زلزله، نیروها به‌صورت کنترل‌شده منتقل شوند.
  • میلگرد بستر: در رج‌های افقی دیوار برای توزیع بار استفاده می‌شود و ترکیب آن با وال‌پست منقطع یک سیستم ایمن و استاندارد ایجاد می‌کند.
  • صفحات مهار یا لقمه‌ها: برای تثبیت موقعیت دیوار و جلوگیری از جابه‌جایی خارج از صفحه.

نحوه اجرای وال‌پست منقطع (مرور مراحل)

  1. نصب نبشی یا قوطی‌ها: وال‌پست‌ها باید پیش از اجرای دیوارچینی در محل خود قرار گیرند؛ اتصال آن‌ها به ستون‌ها معمولاً با صفحه و پیچ انجام می‌شود.
  2. ایجاد فاصله از تیر بالا و کف: فاصله‌ای ۲ تا ۳ سانتی‌متری حفظ شود؛ این فضا بعداً با ماستیک الاستومری یا مصالح انعطاف‌پذیر پر می‌شود.
  3. استفاده از میلگرد بستر: میلگرد بستر باعث پیوستگی افقی بین دیوار و وال‌پست شده و مانع از ایجاد ترک‌های افقی می‌شود.
  4. پر کردن درزها و آب‌بندی نهایی: درزها با مواد انعطاف‌پذیر پر شده تا از انتقال صدا و گردوغبار جلوگیری گردد.

مزایای استفاده از وال‌پست منقطع

خلاصه مزایا:

  • عملکرد بهینه در برابر زلزله و کاهش چشمگیر ترک‌خوردگی
  • افزایش عمر مفید دیوارها
  • کاهش هزینه و زمان اجرا به‌دلیل حذف جوشکاری‌های سنگین
  • هماهنگی با آیین‌نامه ۲۸۰۰ و مبحث هشتم مقررات ملی
  • اجرای سریع و تمیز در پروژه‌های انبوه‌سازی

تفاوت وال‌پست منقطع با وال‌پست سنتی

ویژگی وال‌پست سنتی وال‌پست منقطع
نوع اتصال صلب به تیر و ستون لغزشی و جدا از اسکلت
عملکرد در زلزله انتقال نیرو به دیوار و ترک خوردن جذب تغییرمکان بدون آسیب
انطباق آیین‌نامه‌ای ممکن است مغایر با بندهای جدید مطابق با استاندارد
هزینه اجرا بیشتر (جوشکاری) کمتر و سریع‌تر
دوام دیوار کمتر بیشتر

الزامات آیین‌نامه‌ای در اجرای وال‌پست منقطع

مطابق با آیین‌نامه ۲۸۰۰ (ویرایش چهارم) و مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان، نکات کلیدی زیر باید رعایت شود:

  • فاصله مجاز بین دیوار و تیر یا کف: حداقل ۲ سانتی‌متر برای جذب تغییرمکان جانبی قاب.
  • عدم اتصال صلب دیوار به قاب سازه‌ای: اتصال باید لغزشی یا انعطاف‌پذیر باشد.
  • استفاده از میلگرد بستر در فواصل مشخص: حداقل در هر ۴۰ سانتی‌متر ارتفاع دیوار.
  • مهار قائم دیوار در فواصل حداکثر ۴ متر: با استفاده از وال‌پست‌های عمودی یا نبشی‌های کناری.

نقش میلگرد بستر در عملکرد بهتر وال‌پست منقطع

میلگرد بستر به‌عنوان مکمل وال‌پست، نقش مهمی در یکپارچگی افقی دیوار دارد. این میلگردها معمولاً به‌صورت مش دو سیم فولادی با مفتول عرضی ساخته می‌شوند و داخل ملات رج‌های افقی دیوار قرار می‌گیرند. ترکیب میلگرد بستر با وال‌پست منقطع باعث می‌شود دیوار ضمن حفظ انعطاف، در برابر نیروهای خارج از صفحه نیز مقاوم بماند.

نکات اجرایی مهم

  • از جوشکاری مستقیم نبشی به تیر یا ستون خودداری شود.
  • درز بالای دیوار با ماستیک یا فوم الاستومری پر شود.
  • در دیوارهای بلند، وال‌پست افقی نیز در ارتفاع مناسب تعبیه گردد.
  • استفاده از میلگرد بستر با پوشش گالوانیزه جهت جلوگیری از خوردگی توصیه می‌شود.
  • قبل از اجرای نازک‌کاری، کلیه درزها و فواصل باید کنترل و تمیز شوند.

جمع‌بندی

اجرای دیوارهای غیرسازه‌ای بدون وال‌پست منقطع از نظر فنی و آیین‌نامه‌ای توصیه نمی‌شود. وال‌پست منقطع نه‌تنها ایمنی سازه را در برابر زلزله افزایش می‌دهد، بلکه کیفیت اجرا، سرعت ساخت و دوام کلی دیوارها را نیز بهبود می‌بخشد. تجربه پروژه‌های میدانی نشان می‌دهد اجرای صحیح وال‌پست منقطع می‌تواند میزان ترک‌های دیوار را تا بیش از ۸۰٪ کاهش دهد.

یووال؛ تولیدکننده میلگرد بستر و اجزای وال‌پست منقطع

در مجموعه یووال (uwall) با تکیه بر دانش مهندسی و تجربه اجرایی، ما محصولات استاندارد و قابل اطمینانی در زمینه میلگرد بستر و اجزای وال‌پست منقطع تولید می‌کنیم. محصولات ما با هدف سهولت اجرا و حداکثر عملکرد لرزه‌ای طراحی شده‌اند.

شما عزیزان می توانید برای مشاهده از آخرین مقالات یووال به قسمت مقالات مراجعه فرمایید. همچنین ما در یووال انواع اتصالات میلگرد بستر و وال پست را تولید و با قیمت مناسبی در اختیار مصرف کنندگان قرار می دهیم. شما می توانید برای مشاوره و خرید با ما تماس بگیرید

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *