گسل چیست؟ گسل یکی از انواع شکستگی‌های پوسته زمین است که در آن، حداقل یکی از بلوک‌های دو طرف شکستگی نسبت به یکدیگر جابجا می‌شوند. هر شکافی در زمین گسل نیست. آن چه که معرف یک گسل است حرکت سنگ در دو طرف آن است. موقعی که حرکت سنگ ناگهانی است، انرژی آزاد شده موجب زلزله می شود.
وجود گسل در یک منطقه نشان می دهد که در زمان گذشته تغییراتی در طول آن ایجاد شده است. این جابه جایی ها یا به صورت آرام است که هیچ گونه لرزشی را در زمین ایجاد نکرده ولی گاه به صورت ناگهانی رخ داده است که اغلب همین حرکت های ناگهانی سبب زلزله می شوند. اکثر گسل ها غیر فعال می باشند و در واقع از تغییر شکل های گذشته باقی مانده اند.
فرق گسل ها با شکاف های دیگر، حرکت دو طرفه سنگ ها در دو سوی آن است. حرکت های برشی زمین، می توانند گسل های بزرگ در حد چند کیلومتر را ایجاد کنند. اما برخی از گسلها نیز بسیار کوچک و در حد چند میلی متر هستند. زاگرس به عنوان بزرگترین گسل در ایران است.
در این نوع گسل قطعه بالاتر به سمت پائین فرو رفتگی و سر خوردگی دارد و در زمان پاسخگویی و واکنش روی داده است. نمونه بارز این گسل در غرب ایالت متحده وجود دارد و رنج توسعه آن موازی با طول تیغه اقیانوسی است.
عکس گسل قبلی است یعنی تیغه یا لبه بالائی گسل به سمت بالا حرکت کرده است که نمونه بارز این گسل در کشور ژاپن است.
زمانیکه در یک گسل قطعات جداشده آن به دو سمت متفاوت حرکت کنند (چپ یا راست) حرکت کنند مانند گسل سان آندریاس در آمریکا که نمونه بارز از این نوع گسل می باشد.
گسل ها را با نام های گسل های غیر فعال و فعال می شناسیم. گسل های فعال به گسل هایی گفته می شوند که در یک دوره خاص، سبب قطع لایه های زمین شده اند و شکستگی های ایجاد شده است و روی آن زمین لرزه هایی به وجود آمده است.
وقتی این گسلها شکل می گیرند، ممکن است زلزله های کوچک و نامحسوسی اتفاق بیفتد. اما برخی از این گسل ها با انباشته کردن انرژی دچار قفل شدگی شده و فشار ایجاد می کنند. در این گسلها، فشارهای ایجاد شده مقاوم می شود.
ایران یکی از زلزله خیزترین کشورهای جهان است که گسل های متعددی از آن عبور می کنند که حداقل 90 درصد کشور را در بر می گیرد. در نتیجه زلزله در ایران اغلب رخ می دهد و بعضی از آن ها میتواند بسیار ویرانگر باشد.
تعدادی از گسل های اصلی که در زمین شناسی و منطقه ساختاری ایران، حوضه‌های رسوبی، تشکیل کانسارهای رگه‌ای و مناطق زلزله خیز ایران نقش دارند عبارتند از:
گسل البرز (A)
گسل آبیک – فیروزکوه (AF)
گسل سمنان (S)
گسل تبریز (T)
گسل آستارا (A)
گسل ارومیه (R)
گسل ترود (Tr)
گسل میامی (My)
گسل درونه (گسل بزرگ کویر) (D)
گسل قم – زفره (QZ)
گسل دهشیر – بافت (Db)
گسل پشت بادام (P)
گسل کلمرد (Km)
گسل هریرود (H)
گسل نهبندان (Nb)
گسل نایبند (N)
گسل بشاگرد (B)
گسل زاگرس (Z)
گسل کازرون (Kz)
گسل میناب (M)
گسل‌هاى ايران را مى‌توان بر اساس زمان پيدايش، زمان آخرين حركت و پراكندگى جغرافيايى دسته‌بندى كرد. در نقشه لرزه زمين ساخت ايران.
گسل‌هاى ايران به سه دسته عمده زير تقسيم شده‌اند.
گسل‌هاى كه در طى رويدادهاى زمين‌لرزه‌اى و مخرب زمان حال به وجود آمده‌اند و يا دوباره فعال شده‌اند مانند گسل ايپك، گسل دشت بياض.
گسل‌هايى هستند كه در دو ميليون سال گذشته حركت داشته‌اند (مانند گسل كلمرد) ولى به ظاهر زمين لرزه تاريخى و ثبت شده ندارند.
اين گسلها سنى بيش از دو ميليون سال دارند ولى به احتمال از زمان جنبش‌هاى آلپ پايانى تاكنون حركتى نداشته‌اند. با اين حال، نبايد اين گسلها را مرده تصور كرد چرا كه ممكن است حركت‌هاى جوان آنها ناشناخته باشد.
در ضمن، در بسيارى از حالات، ممكن است در اثر فرسايش، پوشش گياهى يا عملكرد انسان، نشانه حركت‌هاى جوان اين گسلها از بين رفته باشد. لذا، هرگز نبايد اهميت اين گسلها را ناديده گرفت.
بر اساس نقشه جهانی مناطق زلزله خیز جهان که در پایگاه اطلاع رسانی worldmap منتشر شده است، صفحات آمریکای شمالی و کارائیب مشهورترین مناطق زلزله خیز دنیا هستند.
گسل های وارد در منطقه خلیج سانفرانسیسکو از سوی دانشمندان سازمان زمین شناسی ایالات متحده به عنوان بمب ساعتی تکتونیکی شناخته می شوند.
گسل سن آندریاس، مرزی بین دو زمین ساخت صفحه ای است؛ محل تلاقی صفحه ی اقیانوس آرام و صفحه ی آمریکای شمالی می باشد. این گسل از ایالت کالیفرنیا و شهر مندوسینو تا مرز مکزیک عبور می‌کند که در واقع این مکان را به دو قسمت تقسیم می‌کند.
در بعضی از مقالات این گسل را به طولانی ترین و خطرناک ترین گسل جهان نام می برند.
نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *
دیدگاه *
نام *
ایمیل *
وب سایت
ذخیره نام، ایمیل و وبسایت من در مرورگر برای زمانی که دوباره دیدگاهی مینویسم.
