شهرسازی در ایران در دوران های مختلف چه ویژگی هایی داشته

4 تیر 1402

محیط زیست دارای تعریف جامع است، در صورتی که واژه های شهر و شهرسازی تنها قسمت کوچکی از آن را در ذهن تداعی می کنند. به عبارت دیگر شهر ها دستاورد بشر برای اسکان، روابط اجتماعی ، اقتصادی و غیره هستند. شهرنشینی نوعی از هم نشینی انسان ها در کنار هم به شمار می رود و حالت ثابتی از استقرار انسان در محیط زیست محسوب می شود.

در تعریف شهر اتفاق نظری وجود ندارد و در تعاریف بیان شده بر مواردی نظیر تعداد جمعیت، نوع فعالیت های اقتصادی، حوزه اداری و موارد دیگری اشاره شده است لیکن در بعد جهانی برای شناخت شهر از روستا بیشتر بر تعداد جمعیت تاکید شده است.

تاریخچه شهرسازی در ایران

شهر در اوستا و زبان فارسی باستان به مفهوم شهر و ایالت و کشور و حکومت و پادشاهی به طور عام اطلاق شده است. با گذشت زمان دایره مفهومی شهر نسبت به دورۀ باستان معنای وسیع خود را از دست داده است در معنای گسترده شهر به معنای پادشاهی، شاهی کردن و فرمان راندن آمده است.

اولین شهرهای جهان دیوار نداشتند. بنایی که شاید بتوان آن را دژ یا قلعه گفت محل سکونت حاکم یا پادشاه بود که معمولا نوعی معبد هم در کنار آن دیده می‌شود. اولین شهرهای جهان در مناطقی ساخته می‌شوند که نه تنها حاصلخیز و پر آب هستند بلکه از نظر جغرافیایی از نظر حمل نقل نیز در موقعیت خوبی قرار داشته باشند.

استخوان بندی شهرهای ایران قبل از اسلام

شهرهای پارسی ایران تا قبل از ظهور اسلام بر اساس یک هندسه مقدس و به شکل مربعی ساخته می شدند. قلعه شهرهای ایرانی به دلیل تبعیت از آرمانهای پارسی از طرح شطرنجی هشت در هشت بهره میگرفت که در جهات چهارگانه جغرافیایی دارای دو خیابان عمود بر هم شمالی ـ جنوبی و شرقی – غربی بود که یک چهارسو را در تقاطع خود تشکیل میداد.

همچنین بخوانید: مقاومت اسکلت فلزی بیشتر است یا بتنی؟

ویژگی های شهرسازی ایران پس از اسلام

توسعه شهرهای این دوره بر پایه زیرساخت ها و استخوان بندی ظاهری شهرهای قبل از اسلام ادامه یافته و همواره سه بخش اصلی و اساسی به صورتی کاملا مشخص در شهرهای ایران وجود داشته است که بعد اسلام حفظ شده اند با این تفاوت که با نوعی معنویت ممزوج گردید بطوریکه مسجد آدینه به صورت یکی از ارکان اصلی زندگی شهری و یکی از نشانه های مشخص کننده شهر شد.

همچنین بخوانید: میلگرد بستر چیست؟

دژ(کهندژ) چیست ؟

مجموعه‌ای است مرکب از کاخ‌ها، آتشگاه اصلی، دیوان‌ها، سربازخانه‌ها، ذخایر، خزاین و انبارهای آذوقه. این دژ در مرکز یا بالاترین نقطه شهر و مهم‌ترین نقطه سوق‌الجیشی ساخته و با دیوارهای سنگین محافظت می‌شد. این دژ در دوره اسلامی به کهندژ یا قهندژ معروف بود

همچنین بخوانید: وال پست چیست ؟

چالش های شهرسازی در ایران

از جمله عرصه هایی که ما در ایران و در زمینه شهرسازی در آن دچار بحران هستیم حوزه نظریه پردازی برای شکل و سازماندهی به محیط های زیست شهری و روستایی و شیوه اداره آنهاست. امروزه و پس از پشت سر گذاشتن حدود یک قرن و ذخیره تجربیات مستمر حاصل از آزمون و خطاهای مکرر، کمبود یک نظام نظریه پردازی بومی در ایران در این عرصه کاملاً مشهود است.

مدیریت شهری و نظام و ساختار حاکم بر آن از مهمترین چالشهای مرتبط با شهر و شهرسازی و شهرداری در ایران است. نظام مدیریت شهری میتواند بر ارتباط بین انسان و محیط، کیفیت محیط زیست شهری، توسعه اقتصادی فرهنگی و اجتماعی شهرها چگونگی روابط متقابل سیاسی – اجتماعی و… تأثیر مستقیم و عظیمی بگذارد.

در صورت برقراری یک نظام درست مدیریت شهری میتوان انتظار داشت که بهره وری افزایش یافته موانع رشد و توسعه رفع شده یا حداقل تضعیف شوند همکاری و مشارکت عمومی جلب شده و آرمان ها و خواسته های عمومی در مورد شهر در شرایط رقابت آمیز امروز، محقق گردند.

همچنین بخوانید: بتن چیست؟ انواع بتن و عیار بتن کدام است؟

کلام آخر

وجود عناصری تحت عنوان شهر در جامعه بشری بسیار مهم تلقی میشود نه تنها به خاطر اینکه بناهای شاخصی در آنها ساخته شده اند، بلکه اهمیت این مکانها بدین علت است که هر جامعه ای برای رسیدن به یک فضای شهری و مدنی میباید مراحل متعددی را پشت سر گذاشته و مسائل و مشکلات متعدد و پیچیده ای را در عرصه های مختلفی چون فرهنگ، اقتصادی، علم و فناوری، و…. را حل کرده باشد.

شما عزیزان می توانید برای مشاهده از آخرین مقالات یووال به قسمت مقالات مراجعه فرمایید. همچنین ما در یووال انواع اتصالات میلگرد بستر و وال پست را تولید و با قیمت مناسبی در اختیار مصرف کنندگان قرار می دهیم. شما می توانید برای مشاوره و خرید با ما تماس بگیرید.